THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG, QLMT TẠI LÀNG NGHỀ VẠN PHÚC - THÀNH PHỐ HÀ ĐÔNG - TỈNH HÀ TÂY

            THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG, QLMT TẠI LÀNG NGHỀ

               VẠN PHÚC - THÀNH PHỐ HÀ ĐÔNG - TỈNH HÀ TÂY

I,  Tổng quan về làng nghề và các vấn đề môi trường làng nghề của Hà Đông

Thành phố Hà Đông có diện tích tự nhiên 4.832,64ha. Gồm 15 đơn vị hành

chính (8 xã và 7 phường). Dân số năm 2006 có 179.302 người, trong đó dân số

nội thị chiếm 88.708 người chiếm 49,47%, khu vực nông thôn  có 90.594 người

chiếm 50,53%, mật độ dân số là 3.772 người/km 2 . Không chỉ là trung tâm kinh

tế văn hóa, khoa học công nghệ, giáo dục của tỉnh Hà Tây và là một trong những

cửa ngõ quan trọng của thủ đô Hà Nội, thành phố Hà Đông còn nằm trong chuỗi

đô thị của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Đây là vị trí địa lý rất lớn trong việc

phát triển kinh tế xã hội của thành phố.

Thành phố Hà Đông vốn có nhiều làng nghề  có truyền thống từ lâu đời với

làng nghề dệt nhuộm Vạn Phúc, Dương Nội; làng rèn Đa Sỹ - Kiến Hưng, nghề

mỹ nghệ Huyền Kỳ- Phú Lãm…

Trong những năm qua nhờ sự đầu tư của thành phố cùng với việc nhu cầu

về các sản phẩm làng nghề như dệt nhuộm, thủ công  mỹ nghệ gia tăng nên các

làng nghề tại Hà Đông đang phát triển mạnh. Một số làng nghề như làng nghề

dệt nhuộm La Khê đang dần được khôi phục. Sự phát triển của làng nghề đã tạo

thêm thu nhập cho người dân. Theo ước tính thu nhập trung bình của các làng

nghề trên địa bàn thành phố khoảng 600.000 đến 700.000 đồng. Hoạt động sản

xuất của các làng nghề đã làm thay đổi bộ mặt của các làng nghề. Đời sống

người dân được cải thiện, các hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ ngày càng

tấp nập. Số hộ gia đình chuyển từ nông nghiệp sang sản xuất kinh doanh sản

phẩm làng nghề ngày càng tăng.

Bên cạnh sự phát triển đáng vui mừng ấy là những nỗi lo về các vấn đề ô

nhiễm tại các làng nghề. Môi trường sản xuất chật hẹp và mật độ các hộ gia đình

sản xuất cao cùng với việc chất thải làng nghề đang vô tư thải ra không được xử

lý đã khiến cho môi trường tại đây đang xuống cấp trầm trọng.

Hiện nay giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường làng nghề, đặc biệt là ở các

làng nghề dệt nhuộm, sơn mài đang là vấn đề mà tỉnh Hà Tây nói chung và thành

phố Hà Đông nói riêng chưa thể giải quyết. Theo khảo sát về hiện trạng môi

trường các làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Đông cho thấy ô nhiễm ở đây đã ở

mức báo động nhất là vấn đề môi trường nước mặt tại sông Nhuệ và sông La Khê.

*) Về hiện trạng môi trường không khí:

Tại hầu hết các điểm lấy mẫu đều có các chỉ tiêu NO2, SO2, và bụi lơ lửng

vượt quá tiêu chuẩn cho phép (TCVN 5937 – 2005). Các chỉ tiêu còn lại như

CO, CO2, hơi xăng nhìn chungđều thấp hơn tiêu chuẩn cho phép.

Về ô nhiễm tiếng ồn: Ô nhiễm tiếng ồn phát sinh ra chủ yếu từ 2 làng nghề:

Làng nghề Vạn Phúc tiếng ồn phát sinh từ các máy dệt lụa và làng nghề Đa Sỹ

phát sinh tiếng ồn từ các máy cán, dập dao kéo.

Bảng 2.1  Chất lượng môi trường không khí tại một số làng nghề trên địa bàn

thành phố Hà Đông

TT Tên làng nghề Chỉ tiêu chất lượng không khí

Nguồn: Báo cáo hiện trạng môi trường thành phố Hà Đông

*) Hiện trạng môi trường nước:

Vấn đề ô nhiễm môi trường nước do các làng nghề gây ra là vấn đề đáng lo

ngại nhất. Theo kết quả phân tích chất lượng nước tại các làng nghề Vạn Phúc,

La Khê, Phú Lãm, Dương Nội cho thấy hiện tượng các nguồn nước mặt của các

làng nghề đều bị ô nhiễm bởi các các nguồn nước thải do chính các làng nghề

thải ra. Điển hình như xã Dương Nội (Hà Đông) tỷ lệ Colifoms là 28MPN/100l,

gấp 9,3 lần tiêu chuẩn cho phép. Lượng nước thải do các làng nghề thải ra hầu

như không qua xử lý được đổ trực tiếp vào sông Nhuệ, đặc biệt là nước thải từ

các làng nghề dệt, nhuộm gây ô nhiễm sông Nhuệ tiêu diệt các loài thủy sinh, tác

động xấu tới sản xuất, sinh hoạt người lao động. Theo các kết quả phân tích cho

thấy, tại nhiều điểm quan trắc, lấy mẫu trên lưu vực sông Nhuệ đều có nồng độ

BOD5, COD, coliform đều vượt quá tiêu chuẩn cho phép. Đoạn sông thuộc địa

bàn phường Vạn Phúc có nồng độ BOD5, COD, coliform cao hơn tiêu chuẩn cho

phép từ 3 - 5 lần.

Bảng 2.2Chất lượng môi trường nước mặt trên địa bàn thành phố Hà Đông

TT Tên vị trí lấy mẫu Chỉ tiêu chất lượng nước mặt

TCVN 5942-1995 (Cột B) 5,5 -9 >35 <25 80 15

Nguồn: Báo cáo hiện trạng môi trường thành phố Hà Đông

Ô nhiễm tại các làng nghề dệt, nhuộm gây ô nhiễm sông Đáy, sông Nhuệ tiêu diệt

các loài thủy sinh, tác động xấu tới sản xuất, sinh hoạt người lao động. Qua khảo

sát, tại các làng nghề dệt, nhuộm các bệnh thường gặp về đường hô hấp là 10-20%,

bệnh về mắt 10-20%, bệnh phụ khoa 10-30%, bệnh về đường tiêu hóa 10-20%.

2.2  Giới thiệu về làng nghề Vạn Phúc

2.2.1 Giới thiệu chung về làng nghề Vạn Phúc

Vạn Phúc là một làng nghề truyền thống đã và đang trở thành làng du lịch,

tốc độ đô thị hóa của địa phương ngày càng tăng. Từ 01/11/2003 theo Nghị định

107/NĐ-CP của Chính phủ xã Vạn Phúc đã trở thành một Phường của thị xã Hà

Đông với diện tích trên 9.620 người với 2500 hộ dân, có 12 khối phố, khu dân cư.

Thành phần cơ cấu kinh tế của Phường Vạn Phúc gồm:

+) Sản xuất công nghiệp : 63,0%

+) Kinh doanh, thương mại, dịch vụ : 33,2%

- Sản xuất thủ công nghiệp đã tạo ra việc làm thường xuyên cho 2100 lao

động (chiếm khoảng 21,83% dân số, ngoài ra còn tạo ra việc làm thường xuyên

cho trên 300 lao động từ các địa phương khác đến làm việc. Thu nhập trung bình

của lao động thủ công nghiệp đạt 600.000 đến 700.000đồng/ người/ tháng.

Tổng thu nhập do sản xuất thủ công nghiệp ước đạt 22 tỷ đồng.

- Sản xuất nông nghiệp: Diện tích đất nông nghiệp: 44,55ha. Trong đó diện

tích cấy lúa 34,55ha, trồng mầu 10ha. Năng suất cả năm đạt 12,2 tấn/ha. Giá trị

sản xuất nông nghiệp đạt 35triệu đồng/ha. Hiện nay, do làng nghề phát triển,

nhiều hộ gia đình đã chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang sản xuất thu công là

nguồn thu nhập chính của gia đình, sản xuất nông nghiệp là phụ.

Hiện nay đã có gần 400 hộ vừa sản xuất nông nghiệp vừa dệt lụa, chiếm

50% số hộ xã viên nông nghiệp khung dệt. Cơ cấu nông nghiệp chỉ còn 3,8%.

- Kinh doanh dich vụ và các hoạt động dịch vụ chiếm 33,2%. Hiện nay, có

110 cửa hàng bán, giới thiệu sản phẩm lụa. Ngoài ra các cửa hàng kinh doanh sản

phẩm của làng nghề, các hoạt động về cơ khí, vận tải phục vụ cho sản xuất làng

nghề các hoạt động phục vụ cho ăn uống, xây dựng cũng phát triển  mạnh.

Hoạt động kinh doanh dịch vụ đã tạo cho người lao động có nguồn thu nhập

khá cao, bình quân đạt 1,1- 1,3 triệu đồng/người/ tháng. Ước tính do các hoạt

động kinh doanh đạt 39 tỷ đồng.

- Về giáo dục, y tế: Trường tiểu học, Trung học cơ sở đã đảm bảo 100%

cháu trong độ tuổi được đến trường.

Để đảm bảo công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu, phòng và chống dịch

bệnh, Phường đã xây dựng Trạm y tế đạt tiêu chuẩn quy định của Bộ y tế, đã

khám cho 9.204 lượt bệnh nhân, tổ chức tốt công tác dân số KHHGĐ, tỷ lệ phát

triển dân số tự nhiên là 1,6%. Công tác tiêm chủng mở rộng đảm bảo 100% các

cháu trong độ tuổi quy định được tiêm, uống văcxin phòng dịch bệnh. Trạm đã

không để dịch bệnh xảy ra, đã phối hợp triển khai công tác kiểm tra an toàn thực

phẩm trên địa bàn.

- Về cơ sở hạ tầng: Phường Vạn Phúc nằm 2 bên đường Quốc lộ 430. Và

100% hộ gia đình được sử dụng điện, khoảng 90% dùng nước máy và 10% dùng

nước giếng khoan.

- Về công tác văn hóa:

Cuộc vận động “toàn dân xây dựng đời sống văn hóa” đã trở thành phong

trào rộng khắp, được nhân dân ở từng cụm dân cư tích cực tham gia hưởng ứng,

góp phần xây dựng nếp sống văn hóa, giữ gìn bản sắc truyền thống, quan hệ xã

hội, tình làng nghĩa xóm gắn bó để cùng chung sức phát triển kinh tế làng nghề.

- Công tác chính trị, an ninh quốc phòng, an toàn trật tự xã hội:

Công tác an ninh chính trị được giữ vững và ổn đinh, đảm bảo an toàn tuyệt

đối cho khách đến tham quan, mua sản phẩm làng nghề. Phong trào quần chúng

bảo vệ an ninh Tổ Quốc đã được toàn dân tham gia hưởng ứng, tệ nạn xã hội đã

từng bước được đẩy lùi.

2.2.2 Tình hình hoạt động sản xuất của làng nghề Vạn Phúc

2.2.2.1. Sản phẩm làng nghề:

Trải qua hàng nhiều thế kỷ, thương hiệu lụa Hà Đông ngày càng được phát

triển không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn được xuất khẩu sang nhiều nước.

ngày nay trước sự phát triển mạnh mẽ của cơ chế thị trương, nghề dệt lụa của

Vạn Phúc ngày càng có điều kiện phát triển. Hiện nay, sản lượng lụa hàng năm

từ 2,5 đến 3 triệu mét lụa các loại. Với những mặt hàng tơ tằm như: Vân, Sa,

Quế, Lụa sa tanh hoa các loại đủ màu sắc, mẫu mã phong phú được tiêu tụ rộng

rãi trong cả nước. Nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường, tiến tới sự phát triển lâu

dài Vạn Phúc đang đầu tư xây dựng khu vực sản xuất tập trung trên diện tích

15ha để có cơ sở đầy tư, cải tiến đổi mới trang thiết bị kỹ thuật, nâng cao năng

suất và chất lượng sản phẩm nhằm thỏa mãn hơn nữa với người tiêu dùng và tiến

tới thị trường xuất khẩu, đồng thời tạo ra một mô hình cảnh quan của một làng

nghề, làng du lịch.

Xét chung về làng nghề có hai loại sản phẩm chính là lụa và sa tanh. Giá

thành sản phẩm lụa dao động từ 50.000- 80.000đồng/mét; giá sản phẩm sa tanh

từ 70.000 – 100.000đồng/mét tùy thuộc vào chất lượng sản phẩm.

2.2.2.2. Tình hình công nghệ sản xuất và môi trường lao động:

Trước đây, Vạn Phúc chỉ dệt bằng khung dệt thủ công với chưa đầy 100

khung dệt, nay đã tăng lên trên 1000 khung dệt và đã được cơ giới hoá 100.

Khảo sát thực tế tại các cơ sở sản xuất và tiến hành phỏng vấn 15 hộ dân cư

không làm nghề hoặc làm ở mức độ rất nhỏ của làng nghề Dệt nhuộm Vạn Phúc

cho thấy toàn bộ các xưởng dệt nhuộm xen kẽ trong khu dân cư có quy mô vừa

và nhỏ (trung bình khoảng 5 đến 6 máy dệt/ hộ gia  đình), hoạt động mang tính

chất kinh tế hộ gia đình liên tục suốt ngày đêm ( 10 giờ/ ngày) nên ảnh hưởng

của các yếu tố sản xuất về tiếng ồn trực tiếp đối với người lao động cũng như các

thành viên hộ gia đình và dân cư xung quanh. Ngoài ra, trên địa bàn Phường Vạn

Phúc còn có 3 doanh nghiệp sản xuất kinh doanh sản phẩm dệt nhuộm gồm nhà

máy dệt Hà Đông, Công ty cổ phần len Hà Đông và Tổ hợp tác Tuấn Hải.

Theo khảo sát không gian sản xuất của các hộ gia đình trong làng nghề là

nhỏ so với yêu cầu sản xuất và sinh hoạt. Hầu hết các hộ gia đình đều tận dụng

đất thổ cư của mình để xây dựng nhà xưởng. Nhà xưởng được xây dựng tạm bợ,

không có khu xử lý nước thải sản xuất riêng. Toàn bộ nước thải sản xuất được đổ

trực tiếp ra cùng nước thải sinh hoạt.

Đầu tư vốn cố định ban đầu cho nhà xưởng, máy móc và thiết bị trung bình

khoảng 80 – 100 triệu đồng/hộ gia đình. Giá thành máy dệt cũng có sự giao động

khá lớn từ 7 – 20 triệu đồng. Sản lượng các máy dệt cũng khác nhau. Máy dệt

Việt Nam cho sản lượng khoảng 30m lụa/ tháng. Máy Hàn Quốc cho sản lượng

40m lụa/tháng. Khi đầu tư vào các máy dệt người dân chỉ căn cứ vào độ bền và

sản lượng, chất lượng vải chứ không chú ý đến lượng thải mà các máy dệt thải

ra. Hiện nay, khâu nhuộm vải vẫn còn thủ công hoàn toàn khi phải dùng bếp lò

than công suất rất nhỏ.

Đối với các nhà máy thì công nghệ sử dụng hiện đại hơn và trong quá trình

đầu tư xây dựng cũng đã chú ý đến công tác vệ sinh môi trường như bước đầu đã

có một số biện pháp làm giảm mức độ ô nhiễm của nước thải đầu nguồn trước

khi thải ra hệ thống thoát nước chung của thành phố, kết hợp lựa chọn sử dụng

các loại hóa chất thuốc nhuộm không nguy hại đến môi trường, nâng cao chất

lượng dầu đốt… Tuy nhiên, các biện pháp này vẫn còn sơ sài, mức độ ô nhiễm

của nước thải vẫn còn cao.

2.2.2.3. Tình hình nguyên, vật liệu đầu vào:

Nguyên liệu chủ yếu là tơ sợi theo từng chủng loại vải định dệt. Cụ thể, để

dệt vải thô người ta sử dụng sợi tổng hợp Polyeste và sợi pha PE/Co, dệt khăn

mặt dùng sợi bông cotton, dệt gạc sử dụng sợi pha PE/Co có thành phần cotton

cao hơn.

Mỗi năm sản lượng sản xuất của địa phương đạt 2,5 triệu mét lụa các loại.

Trong đó 1,5 triệu mét phải qua công nghệ tẩy nhuộm. Để có được 1m lụa cần

qua hai giai đoạn là nấu tẩy và tẩy nhuộm. Trung bình 1m lụa phải dùng từ 8-10

lít nước. Số lít nước dùng cho việc tẩy nhuộm có thể sẽ lớn hơn vì còn tuỳ thuộc

vào việc nhuộm đậm hay nhạt.

Người dân sử sụng thuốc nhuộm có nguồn gốc từ Trung Quốc, được bán

tràn ngập trên thị trường. Quá trình dệt, nhuộm, in hoa có sử dụng hóa chất,

thuốc nhuộm như sút, Javen, H2O, CH3COOH, H2S, thuốc nhuộm axít, thuốc

nhuộm lưu huỳnh (đá, Na2S), thuốc nhuộm trực tiếp... và rất nhiều nước trong

các công đoạn sản xuất. Một tác nhân nữa góp phần gây ô nhiễm môi trường là

thành phần trong tơ tằm, bởi qua khâu tẩy, thải ra 25% tạp chất. 1m lụa có trọng

lượng 80g sẽ thải ra ngoài nước 20g tạp chất.... Người lao động tại làng nghề làm

việc trong môi trường chứa nhiều hóa chất độc hại, đồng thời lại không có sự

bảo hộ nên nguy cơ mắc bệnh là rất cao. Qua khảo sát, tại các làng nghề dệt,

nhuộm các bệnh thường gặp về đường hô hấp là 10- 20%, bệnh về mắt 10- 20%,

bệnh phụ khoa 10- 30%, bệnh về đường tiêu hóa 10- 20%. Ông Nguyễn Hữu

Chỉnh – Chủ tịch Hiệp hội làng nghề Dệt lụa Vạn Phúc cho biết: “Vài năm gần

đây, người dân Vạn Phúc chủ yếu mắc bệnh về phế quản, tỉ lệ người bị suy

nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, điếc ngày càng tăng. Số người chết do ung

thư nhiều hơn trước, trung bình mỗi năm ở Vạn Phúc có 3 người chết vì ung thư

– chiếm trên 60% số ca tử vong của làng”.

2.3  Thực trạng môi trường làng nghề Vạn Phúc

2.3.1 Công nghệ sản xuất và các vấn đề môi trường liên quan

Tại Vạn Phúc công nghệ sản xuất cũng được cải thiện và nâng cấp để tăng

năng suất cũng như chất lượng của sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị hiếu khách

hàng, do đó sản phẩm dệt ra phải qua tẩy nhuộm màu với nhiều loại hoá chất hơn.

Điều bày đồng nghĩa với việc lượng hóa chất thải ra môi trường cũng ngày càng

nhiều hơn nếu như không có các biện pháp nhằm xử lý chất thải.

Sơ đồ 2.1  Sơ đồ dòng thải quá trình dệt nhuộmtại làng nghề Vạn Phúc

Nguồn: Báo cáo ĐTM dự án cụm công nghiệp làng nghề Vạn Phúc

Trong hầu hết các công đoạn của quá trình dệt nhuộm. Trong đó nước thải

là vấn đề nghiêm trọng nhất. Nước thải có chứa hóa chất sử dụng để tẩy trắng,

Nguyên liệu đầu vào

Quy trình công nghệ

nhuộm như Javen; Xút; CH3COOH và các tạp chất có chứa trong tơ tằm… Phần

lớn các chất này đều có những ảnh hưởng xấu đối với sức khỏe con người.

Ngoài ra, do quá trình giặt nhuộm người dân vẫn sử dụng phương pháp thủ

công sử dụng nguyên liệu chính là than với hiệu suất không cao do đó lượng khí

than và xỉ than thải ra khá lớn. Tiếng ồn từ các máy móc thiết bị cũng là một vấn

đề nan giải.

Theo thống kê cho thấy thực trạng làng nghề Vạn Phúc đang ở tình trạng ô

nhiễm đáng báo động.

2.3.2   Thực trạng môi trường tại làng nghề Vạn Phúc

2.3.2.1 Về hiện trạng môi trường nước:

Lượng nước thải dùng trong các khâu dệt lụa, tẩy, nhuộm ở Vạn Phúc khá

lớn. Trung bình một hộ làm nghề dệt dùng 2,84m3/ngày cho sản xuất, bao gồm

nước thải dịch chuội 0,18m3, nước thải nhuộm 0,22m3, nước thải giặt một lần

0,4m3 và các nước thải khác 2,04m3.

Bảng 2.3 Chất lượng môi trường nước thải do các hộ dệt nhuộm thải ra

Nguồn: Báo cáo hiện trạng môi trường thành phố Hà Đông

Hàm lượng BOD và COD trong nước thải do làng nghề Vạn Phúc thải ra

cao gấp hàng trăm lần so với tiêu chuẩn cho phép. Lượng nước thải sau sản xuất

cùng nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý chảy hòa chung vào mương thoát nước

rồi chảy ra sông Nhuệ gây ô nhiễm lớn. Tổng lượng nước sau sản xuất và nước

thải sinh hoạt ở Vạn Phúc từ 235,3 - 285,3 m3/ngày. Nước thải sau sản xuất chứa

nhiều hóa chất chưa qua xử lý của các làng nghề dệt, nhuộm chảy trực tiếp ra các

thủy vực đang gây ô nhiễm tầng nước mặt. Đặc biệt sự ô nhiễm đã đến mức báo

động tại sông Nhuệ và sông Đáy. Do sự ô nhiễm nghiêm trọng của các nguồn

nước mặt nên số hộ gia đình còn sử dụng nguồn nước giếng đào vào mục đích

ngày càng giảm.

2.3.2.2 Hiện trạng môi trường không khí:

Bên cạnh sự ô nhiễm do nước thải gây nên, khí thải, tiếng ồn phát sinh

trong các công đoạn dệt, nhuộm cũng đang tác động xấu tới môi trường. Khí thải

được phát sinh chủ yếu từ các phân xưởng dệt, lò hơi và các lò nấu tẩy nhỏ dùng

than để phục vụ cho quá trình giặt nóng, nấu, sấy, nhuộm…

Còn tiếng ồn sinh ra chủ yếu do vận hành máy dệt và quấn sợi, sự va chạm

của thoi và khi guồng sợi vào các ống sợi.

Bảng 2.4 Chất lượng môi trường không khí tại các hộ dệt nhuộm

Nguồn: Báo cáo hiện trạng môi trường thành phố Hà Đông

Kết quả quan trắc tiếng ồn đo được tại Vạn Phúc gần 100 dBA, đứng thứ

2/10 điểm đo trong tỉnh.

2.3.2.3 Hiện trạng môi trường đất:

Do nước thải bị ô nhiễm ngấm xuống đất khiến cho đất bị thoái hóa, năng

suất cây trồng vật nuôi giảm. Ở các khu vực canh tác lúa ở Vạn Phúc đã có hiện

tượng lúa bị "lốp" nhiều lá, ít hạt. Trong trường hợp này sản xuất làng nghề

không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn làm giảm lợi ích của

các hộ sản xuất nông nghiệp.

Sản xuất trong điều kiện đất đai chật hẹp khiến mức độ ảnh hưởng trực tiếp

của ô nhiễm môi trường gây ra cho người dân làng nghề rất lớn. Nếu không có

các giải pháp xử lý thì hậu quả sẽ rất nặng nề.

2.4  Thực trạng QLMT làng nghề Vạn Phúc

2.4.1 Thực trạnghoạt độngQLMT làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Đông

2.4.1.1 Hệ thống tổ chức QLMT làng nghề tại thành phố Hà Đông

Phòng Tài nguyên và môi trường là cơ quan chuyên môn trực thuộc UBND

thành phố Hà Đông, có chức năng tham mưu cho UBND thành phố quản lý nhà

nước về tài nguyên và môi trường theo quy định của pháp luật.  Đối với vấn đề

môi trường của làng nghề phòng tài nguyên môi trường thành phố Hà Đông có

thẩm quyền hướng dẫn và kiểm tra hiện trạng  môi trường tại khu vực làng nghề

và xung quanh, thực hiện bảo vệ môi trường, phòng chống, khắc phục ô nhiễm;

Chủ trì hoặc phối hợp với các cơ quan có liên quan trong việc kiểm tra và thanh

tra việc thi hành pháp luật về bảo vệ môi trường.; Tuyên truyền phổ biến, giáo

dục pháp luật, thông tin về tài nguyên và môi trường; Quản lý danh sách cán bộ,

công chức; hướng dẫn, kiểm tra chuyên môn, nghiệp vụ đối với cán bộ địa chính

xã, phường; Tham gia đề xuất với UBND thành phố và Sở Tài nguyên và môi

trường trong việc tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức làm

công tác quản lý tài nguyên và môi trường và cán bộ địa chính xã, phường;

Thẩm định cam kết bảo vệ môi trường hoặc các đánh giá tác động môi trường

của các cụm điểm công nghiệp làng nghề.

Sơ đồ 2.2 Sơ đồ hệ thống tổ chức QLMT làng nghề tại thành phố Hà Đông

Trong việc QLMT làng nghề Phòng Tài nguyên môi trường phải phối hợp

với các phòng chịu trách nhiệm quản lý làng nghề . Trong các phòng có liên

quan phải kể đến phòng công nghiệp thành phố Hà Đông. Phòng Công nghiệp có

chức năng quản lý việc quy hoạch, phát triển làng nghề. Phòng Công nghiệp và

Phòng Tài nguyên môi trường cùng trực thuộc UBND thành phố Hà Đông và có

chức năng tham vấn việc giải quyết các vấn đề môi trường làng nghề cho UBND

thành phố nhằm mục tiêu chung là sự phát triển bền vững của làng nghề. Nhưng

Phòng Tài nguyên môi trường hướng đến mục tiêu môi trường nhiều hơn trong

Các phòng

có liên quan

khi phòng Công nghiệp lại hướng đến mục tiêu về kinh tế. Mục tiêu phòng Công

nghiệp là sự phát triển kinh tế của làng nghề, và tiêu chí được sử dụng đấy là sự

gia tăng thu nhập của người dân, gia tăng nguồn ngân sách tại làng nghề. Điều

này dẫn đến việc để đạt được những mục tiêuấy, các quyết định của phòng Công

nghiệp đưa ra có thể bỏ qua các tiêu chí về môi trường. Trong khi đó các quyết

định của Phòng Môi trường lại dựa trên tiêu chí môi trường như hiện trạng môi

trường tại các làng nghề. Chính vì mỗi cơ quan hướng tới một mục tiêu khác

nhau nên các văn bản Pháp luật đưa ra còn chồng chéo, ảnh hưởng tới sự phát

triển bền vững của làng nghề.

*) Công tác cán bộ về QLMT thành phố và cấp xã, phường:

- Hiện nay, số lượng cán bộ phụ trách về môi trường của thành phố là 03

người . Trong đó, 02 người là cán bộ biên chế chính thức và 01 người là lao

động hợp động.

- Công tác QLMT của thành phố được phân cấp quản lý tới từng khu phố,

thôn xóm. Tuy nhiên, tại cấp xã, phường của thành phố chưa có được các cán bộ

chuyên trách về lĩnh vực này mà hầu hết là cán bộ kiêm nhiệm thêm công tác môi

trường. Riêng đối với vấn đề môi trường tại làng nghề công tác QLMT sẽ có sự

đại diện của ban quản lý làng nghề trước các cơ quan chức năng.

*) Nguồn kinh phí cho công tác bảo vệ môi trường

Nguồn kinh phí cho công tác bảo vệ môi trường của thành phố còn hạn chế,

chưa đáp ứng được nhu cầu của công tác bảo vệ môi trường trong giai đoạn hiện

nay. Nguồn kinh phí này có được từ nhiều nguồn thu khác nhau như từ nguồn

Ngân sách, từ các tổ chức quốc tế, từ nguồn đóng góp của các cơ sở, hộ gia đình…

Hiện nay việc thu gom xử lý rác được giao cho công ty môi trường đô thị

Hà Đông. Ngân sách sự nghiệp môi trường cấp cho Công ty môi trường đô thị

Hà Đông năm 2007 là: 26.935.591.027 đồng, tuy nhiên chưa có sự phân bổ riêng

cho làng nghề. Ngoài ra, hiện nay các làng nghề trên địa bàn thành phố đã nhận

được nhiều hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế. Như tổ chưc ICETT đã tài trợ 300 triệu

cho chương trình “nâng cao năng lực quản lý môi trường trên địa bàn thành phố

Hà Đông”, trong đó đầu tư 200triệu vào dự án “thí điểm phân loại rác tại nguồn

trên địa bàn phường Vạn Phúc”

2.4.1.2 Công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường

*) Công tác đào tạo,tuyên truyền, phổ biến pháp luật về môi trường

- Công tác đào tạo,tuyên truyền, phổ biến pháp luật về môi trường được tích

cực triển khai nhằm nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ làm công tác môi

trường của thành phố cũng như các xã, phường và nâng cao hiểu biết, giáo dục

về môi trường cho các tầng lớp nhân dân trên địa bàn thành phố. Cụ thể là thành

phố đã tích cực tham gia các buổi tập huấn môi trường do tỉnh tổ chức và đã tổ

chức được các lớp tập huấn về Luật bảo vệ môi trường cho các ban ngành, đoàn

thể của thành phố và lãnhđạo, cán bộ chuyên môn UBND các xã, phường.

- Hàng năm, thành phố tham gia đầy đủ, tích cực các hoạt động về môi

trường như tuần lễ quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường , ngày môi

trường thế giới và các ngày lễ lớn về môi trường hàng năm… bằng các hình thức

mít tinh, phát thanh, cổ động, diễu hành, băng rôn, khẩu hiệu … do UBND tỉnh

và Sở Tài nguyên và môi trường phát động.

- Đối với làng nghề ngoài việc tham gia các hoạt động môi trường nói

chung của thành phố, phòng Tài nguyên và môi trường còn phối hợp với chính

quyền xã và hiệp hội, đoàn thanh niên, hội phụ nữ… các làng nghề nhằm tổ chức

tuyên truyền phổ biến pháp luật và vận động bảo vệ môi trường cho người dân.

- Năm 2007 Sở Tài nguyên và Môi trường và Đài Phát thanh và truyền hình

Hà Tây đã phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Hà Đông thực

hiện được 01 phóng sự về hiện trạng môi trường làng nghề tỉnh Hà Tây. Đồng thời

trong năm, Sở Tài nguyên và Môi trường cũng đã phối hợp với Phòng Tài nguyên

và Môi trường thành phố Hà Đông  tham gia 02 dự án “Đói nghèo và làng nghề ” ở

xã KiếnHưng và Dự án “Môi trường các làng nghề” tại xã Dương Nội.

Công tác đào tạo,tuyên truyền, phổ biến pháp luật về môi trường được tổ

chức khá nhiều nhưng thường chỉ lớn về mặt hình thức, chưa đi sâu vào nội

dung, chưa truyền tải đến cho người dân được hết ý nghĩa của công tác Bảo vệ

môi trường.

*) Công tác triển khai các văn bản Pháp luật và các quy định về bảo vệ

môi trường tại địa phương

- Sau khi Luật Bảo vệ môi trường 2005 được ban hành Phòng Tài nguyên

và Môi trường thành phố Hà Đông  đã cử cán bộ tham gia 1 lớp tập huấn Luật

Bảo vệ môi trường 2005, đồng thời Ký hợp đồng với Đài phát tranh thành phố về

công tác tuyên truyền Luật Bảo vệ môi trường và Hợp đồng với Phòng giáo dục

Hà Đông về tuyên truyền giáo dục Bảo vệ môi trường trong toàn ngành giáo dục.

Phòng đã Tổ chức được 01 lớp tập huấn Luật Bảo vệ môi trường 2005 trên địa

bàn toàn thành phố Hà Đông.

- Căn cứ vào Luật Tổ chức HĐND và UBND các cấp do Quốc hội Nước

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, kì họp thứ 4 thông qua ngày

26/11/2003, Luật Bảo vệ môi trường ngày 27 tháng 12 năm 1993, Nghị định số

121/2004/NĐ-CP ngày 12/5/2004 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm

hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và căn cứ vào nghị quyết số

186/NQ-HĐND ngày 09/12/2005 của Hội đồng nhân dân thị xã Hà Đông khóa

XVIII, kỳ họp thứ 5  về việc thông qua Quy chế bảo vệ môi trường thị xã Hà

Đông theo Quyết định số 4683/QĐ-UB này 31/12/2005 của UBND thị xã Hà

Đông. Hiện nay, quy chế này đang được sửa đổi nhằm phù hợp Luật bảo vệ môi

trường 2005.

- UBND tỉnh Hà Tây đã ra Quyết định số 225/2005/QĐ-UB ngày 10/3/2005

về việc quy hoạch các cụm điểm công nghiệp làng nghề trên địa bàn thị xã Hà

Đông đến 2010. Trong đó dự kiến thành lập 6 điểm công nghiệp làng nghề.

Bảng 2.5 Danh mục quy hoạch các điểm công nghiệp làng nghề trên địa bàn thị

xã HàĐông đến 2010

STT Tên điểm công nghiệp làng nghề Địa điểm Quy mô dự

kiến(ha) Ghi chú

1 Điểm công nghiệp Vạn Phúc Phường Vạn Phúc 13,9 Đã triển khai

2 Điểm công nghiệp Đa Sỹ Xã Kiến Hưng 13,2 Đã triển khai

3 Điểm công nghiệp Dương Nội Xã Dương Nội 10

4 Điểm công nghiệp La Phù 2 Xã Dương Nội 10

5 Điểm công nghiệp Biên Giang Xã Biên Giang 11,5 Đã triển khai

6 Điểm công nghiệp Phụng Châu Xã Phụng Châu 10 Đã triển khai

Tổng diện tích các điểm công nghiệp 68,6

Việc xây dựng các điểm công nghiệp làng nghề tạo sự đồng bộ trong việc

xây dựng cơ sở hạ tầng (bao gồm cơ sơ máy móc, trang thiết bị, nhà xưởng, các

khu xử lý nước thải, khí thải tập trung…). Điều này khiến cho việc áp dụng các

công nghệ xử lý chất thải thuận tiện hơn. Và công tác QLMT trở nên dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là thực trạng ô nhiễm tại các làng nghề. Hiện

nay, trên địa bàn thành phố Hà Đông chưa có điểm công nghiệp làng nghề đi vào

sản xuất nhưng thực tế cho thấy trên toàn địa bàn tỉnh Hà Tây vấn đề ô nhiễm tại

các cụm, điểm công nghiệp làng nghề đã ở mức báo động. Hà Tây hiện có 24

cụm công nghiệp (CN) và 56 điểm CN làng nghề, một số đã hoạt động còn một

số khác đang xây dựng nhưng đã phát sinh tình trạng ô nhiễm môi trường trầm

trọng do rác, nước và khí thải từ các cơ sở này xả ra. Đặc biệt, hiện nay các cụm,

điểm CN làng nghề mới chỉ thu gom được trên 50% lượng rác, chất thải ứ đọng

đã gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Các doanh nghiệp, hộ sản xuất kinh

doanh với mục tiêu lớn nhất là lợi nhuận, do đó ý thức bảo vệ môi trường của họ

còn kém. Trong khi đó việc tổ chức quản lý lại lỏng lẻo, không có sự giám sát

thường xuyên và những chế tài xử phạt nghiêm khắc khi có vi phạm xảy ra, do

đó các doanh nghiệp, hộ sản xuất kinh doanh có thể thoải mái thải chất ô nhiễm

ra môi trường. Công nghệ sử dụng trong các cụm, điểm công nghiệp làng nghề

thường lạc hậu và kém hiệu quả. Có những cụm, điểm công nghiệp còn không có

khu vực quy hoạch cho việc xử lý chất thải. Để tránh tình trạng này, trước khi

tiến hành xây dựng cần phải có bước lập và thẩm định đánh giá tác động môi

trường của các cụm điểm công nghiệp làng nghề một cách nghiêm túc. Đồng

thời khi các cụm, điểm công nghiệp này đã đi vào hoạt động cần có sự giám sát

chặt chẽ của các cơ quan chức năng về việc thực hiện cam kết của doanh nghiệp.

- Hoạt động thẩm định, cấp Giấy xác nhận cam kết bảo vệ môi trường và

thẩm định Báo cáo đánh giá tác động môi trường. Các dự án thuộc diện phải lập

cam kết và báo cáo đánh giá tác động môi trường đãđượchướng dẫn theo văn bản

Hướng dẫn sơ 1023/HD-UBND ngày 18/12/2006 về Trình tự, thủ tục Lập, đăng

ký, xác nhận Bản cam kết bảo vệ môi trường trên địa bàn thị xã Hà Đông. Đây

thực sự là một công cụ kỹ thuật quan trọng trong hoạt động quản lý môi trường

đối với các dự án đầu tư nhằm kiểm soát và ngăn ngừa ô nhiễm.

Trong năm 2006 Phòng Tài nguyên và môi trường thành phố Hà Đông đã

ký hợp đồng lập Báo cáo Đánh giá tác động môi trường tại hai cụm công nghiệp

Yên Nghĩa và Vạn Phúc.

- Công tác quan trắc, kiểm tra giám sát về môi trường. Theo hướng dẫn tại

Thông tư số 07/2007/TT-BTNMT ngày 03/7/2007 của Bộ Tài nguyên và môi

trường thì việc phân loại và quyết định danh mục cơ sở gây ô nhiễm môi trường

cần phải xử lý do Sở Tài nguyên và Môi trường cấp Tỉnh, Thành phố trực thuộc

Trung ương thực hiện. Sở Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp với Phòng Tài

nguyên và Môi trường thành phố Hà Đông  tiến hành ra soát và phân loại đối với

các cơ sở sản xuất trên địa bàn thành phố. Trên cơ sở đó tiến hành phân loại và

quyết định danh mục cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường cần phải được xử

lý. Thực hiện chức năng giám sát của HĐND được quy định trong Luật tổ chức

HĐND và UBND, Thường trực HĐND đã tổ chức các cuộc giám sát tại một số

doanh nghiệp thuộc danh mục cơ sở sản xuất gâyô nhiễm, cơ sở nằm trong danh

sách đơn thư khiếu nại, tố cáo.

Phòng Tài Nguyên Môi trường hằng năm phải thực hiện việc quan trắc chất

lượng môi trường, lập báo cáo hiện trạng môi trường thành phố. Trong năm

2007, phòng đã tiến hành 02 đợt quan trắc về môi trường, đồng thời nhằm phục

vụ công tác quản lý Nhà Nước về môi trường Phòng đã dự định sẽ đầu tư mua

sắm thêm một số trang thiết bị (gồm: máy đo nhanh các khí độc, máy đo bụi, đo

tiếng ồn, thiết bị lấy mẫu và bảo quản mẫu nước).

Hiện nay trên địa bàn thành phố Hà Đông chưa có thuế đánh vào nước thải

nguy hại. Đối với các doanh nghiệp hiện nay chỉ đánh thuế nước thải với mức

phí bằng 1/3 mức phí nước cấp cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp khi

doanh nghiệp sử dụng nước cấp của thành phố, đối với các hộ sản xuất kinh

doanh làng nghề chưa thực hiện thu phí nước thải.

Mặc dù đã có nhiều văn bản pháp quy về quản lý môi trường nhưng hệ

thống các văn bản này còn chưa đầy đủ, chồng chéo, gây ra nhiều khó khăn cho

các đơn vị quản lý.

*) Chương trình hợp tác với các tổ chức. Nhằm tranh thủ sự giúp đỡ từ các

tổ chức trong và ngoài nước trong UBND thành phố đã tạo mọi điều kiện cho

các tổ chức tham gia vào hoạt động QLMT, nhất là đối với các tổ chức phi chính

phủ (NGO). Vấn đề môi trường làng nghề trên địa bàn thành phố là điều được sự

quan tâm biệt của các tổ chức này. Đã có nhiều dự án thăm dò, thực hiện thí

điểm vào nhằm hướng tới mục tiêu cải thiện chất lượng môi trường làng nghề.

Tuy nhiên, các dự án này đạt hiệu quả chưa cao.

Một số hoạt động hợp tác với các tổ chức:

- Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Hà Đông  đã tham gia hội

thảo “Làng nghề Việt Nam vấn đề môi trường, đánh giá rủi ro và các giải pháp

xử lý” do Bộ Tài nguyên và môi trường và CHLB Đức kết hợp tổ chức. Đoàn

chuyên gia Đức cùng lãnh đạo Bộ Tài nguyên và môi trường, các ngành, trường

Đại học Khoa học tự nhiên tham quan và làm việc với xã Dương Nội. Đoàn

chuyên gia Đức đã lựa chọn Dương Nội để nghiên cứu và đầu tư kinh phí giúp

đỡ xã giải quyết vấn đề môi trường.

- Dự án nằm Chương trình hợp tác môi trường châu Á giữa ICETT (trung

tâm chuyển giao công nghệ Nhật Bản) và thị xã Hà Đông nhằm mục tiêu là sự

phát triển bền vững tại mỗi địa phương, quản lý hành chính về môi trường tại

cấp chính quyền địa phương, tăng cường hiệu lực của  luật và các quy đinh, phát

triển công nghệ môi trường sử dụng nguồn lực địa phương, nâng cao nhận thức

về môi trường tại các cấp cơ sở.

2.4.2 Thực trạng QLMT làng nghề Vạn Phúc

Các vấn đề môi trường tại làng nghề Vạn Phúc đang là yêu cầu cấp bách

hiện nay đối với thành phố Hà Đông và rất cần có những biện pháp quản lý và

xử lý thích hợp.

Hiện nay, thành phố Hà Đông đã có những bước đi nhằm hướng đến sự

phát triển bền vững cho làng nghề Vạn Phúc.

2.4.2.1 Xây dựng làng nghề kết hợp sản xuất du lịch:

Vào năm 2003, UBND tỉnh Hà Tây đã phê duyệt dự án quy hoạch làng

nghề Vạn Phúc thành một điểm du lịch hấp dẫn với số vốn đầu tư là 56 tỷ đồng.

Mặc dù Dự án này đã được thông báo cho các chủ cơ sở dệt lụa nhưng tất cả vẫn

còn trên giấy tờ, và chưa thấy có tỉnh có động thái gì. Hiện nay việc phát triển du

lịch tại làng nghề hoàn toàn mang tính tự phát chưa có sự liên kết cũng như định

hướng của các cơ quan chức năng. Tại làng nghề cũng đã hình thành hiệp hội

làng nghề nhưng hiện nay hiệp hội làng nghề vẫn chưa phát huy được hoàn toàn

các chức năng của mình, vẫn chưa đem tiếng nói của người dân đến các cấp

chính quyền. Tuy nhiên, việc làng nghề phát triển theo hướng kết hợp sản xuất với

du lịch cũng đã mang lại những lợi ích thiết thực thúc đẩy sự phát triển của làng

nghề. Đồng thời để xây dựng hình ảnh đẹp của làng nghề trong mắt du khách nên

vấn đề vệ sinh khu phố trên địa bàn Phường khá tốt. Trong tương lai hiệp hội làng

nghề cần phát huy thêm vai trò của mình nhằm khuyến khích người dân chú trọng

hơn vấn đề bảo vệ môi trường.

2.4.2.2 Xây dựng cụm công nghiệpVạn Phúc:

UBND tỉnh Hà Tây đã ra quyết định số 225/2005/QĐ-UB ngày 10/3/2005

về việc quy hoạch các cụm điểm công nghiệp làng nghề trên địa bàn thành phố

Hà Đông. Trong đó  đang dự kiến thực hiện triển khai dự án quy hoạch diện tích

13,9ha cho khu vực sản xuất tiểu thủ công nghiệp làng nghề Vạn Phúc bao gồm

quy hoạch khu vực sản xuất và tiến hành tẩy, nhuộm tập trung để tiện xử lý nước

thải. Dự án này đã được Phòng Tài nguyên môi trường thành phố lập và phê

duyệt cáo đánh giá tác động môi trường. Hiện nay, đề án đã triển khai đi vào

hoạt động. Tuy nhiên, hiện nay trên địa bàn Hà Tây thì ô nhiễm tại các cụm điểm

công nghiệp đang là thực trạng đáng báo động. Liệu cụm công nghiệp làng nghề

Vạn Phúc khi đi vào vận hành có giữ được những cam kết được đề ra trong báo

cáo đánh giá tác động môi trường và các cơ quan chức năng có sự giám sát triệt

để hay không. Trường hợp Nhà máy  dệt Hà Đông là một ví dụ, mặc dù báo cáo

đánh giá tác động môi trường của Nhà máy đã được phê duyệt nhưng công tác

giám sát quá sơ sài, chỉ khi có kiến nghị của người dân về tình trạng ô nhiễm do

công ty gây ra mới có những giám sát chặt chẽ hơn và hình thức xử phạt chỉ dừng

lại ở mức cảnh cáo.

2.4.2.3 Huy động sự hỗ trợ của các tổ chức trong và ngoài nước:

Hiện nay, đã có nhiều dự án, nghiên cứu nhằm cải thiện vấn đề môi trường

làng nghề Vạn Phúc. Có thể kể đến là chương trình hợp tác giữa Phòng Tài

nguyên môi trường thành phố Hà Đông và Trung tâm chuyển giao công nghệ

Nhật Bản (ICETT)  trong khuôn khổ chương trình hợp tác môi trường của Châu

Á vào năm 2004. Chương trình đã thông qua hoạt động: Xây dựng điểm phân

loại rác tại nguồn tại Phường Vạn Phúc (do Công ty môi trường đô thị trực tiếp

triển khai). Dự án được tiến hành trong hai năm: UBND Phường Vạn Phúc và

Công ty Môi trường đô thị Hà Đông đã phát hành 3000 tờ rơi, lắp đặt 20 bảng

hiệu kính tuyên truyền trong khu vực làng nghề. Trang bị 2625 kg túi nilon (màu

xanh và màu đen) để đựng rác sau khi phân loại. Mỗi hộ gia đình được phát

0,3kg (bao gồm 2 loại) và đã phân cho 1567hộ và đặt 07 trạm trung chuyển tại

07 khu dân cư để thu gom rác. Sau khi triển khai dự án, chính quyền chủ động

tuyên truyền thường xuyên trên hệ thống loa truyền thanh của Phường, đồng thời

thường xuyên tổ chức kiểm tra việc phân loại rác tại từng hộ gia đình. Địa

phương lấy đội ngũ nòng cốt là Hội Phụ nữ, Đoàn thanh niên, kết hợp ra quân

cùng đội 3 của Công ty Môi trường – Đô thị, nhân dân phường tổng vệ sinh làm

sạch đẹp môi trường và đồng thời mỗi người dân là những tuyên truyền viên tích

cực cho phong trào “Toàn dân tích cực hưởng ứng và làm tốt việc phân loại rác

thải tại gia đình”. Sau hai năm thực hiện dự án đã đạt được một số kết quả. Ý

thức người dân trong khu vực triển khai dự án đã có chuyển biến, khối lượng rác

được phân loại có thành phần 87,05% là rác chôn lấp; 12,05% là rác tái chế. Tuy

nhiên, việc thực hiện chỉ tiến hành trong phạm vi vùng dự án và không tạo ra

được ảnh hưởng đối với khu vực dân cư xung quanh. Khi được hỏi về dự án

phân loại rác tại nguồn tại làng nghề Vạn Phúc ông Nguyễn Hữu Chỉnh -Chủ

tịch hiệp hội làng nghề cho biết hoàn toàn không biết đến vấn đề này. Đồng thời

việc thực hiện chỉ tiến hành trong thời gian dự án diễn ra (2 năm), sau đó mọi

việc đâu lại vào đấy. Có thể nói việc thực hiện phân loại rác tại nguồn được thực

hiện chỉ coi trọng về mặt hình thức mà chưa hướng đến mục tiêu lâu dài.

Ngoài ra trong những năm gần đây làng nghề Vạn Phúc cũng đã nhận được

sự hỗ trợ của tổ chức JICA (Nhật Bản) với chương trình nghiên cứu xử lý ô

nhiễm làng nghề, bằng cách đặt thử nghiệm một số thiết bị xử lý nhỏ tại các gia

đình để giảm ô nhiễm môi trường do sử dụng chất tẩy, nhuộm, nhưng hiệu quả

không cao. Các cán bộ Khoa Hóa, Trường đại học Khoa học tự nhiên (Đại học

Quốc gia Hà Nội) cũng tiến hành nghiên cứu, lắp đặt một thiết bị tương đối lớn

để xử lý nước thải bằng phương pháp vi sinh vật, thử nghiệm trong hơn 8 tháng,

cũng không cho kết quả khả quan vì nước thải chảy khắp cả làng. Đề tài nghiên

cứu có hiệu quả (nước thải sau xử lý trong, sạch) nhưng hiệu suất không cao.

Có thể nói nhận được sự hỗ trợ từ các tổ chức phi Chính phủ (NGOs)là điều

thuận lợi trong công tác QLMT. Các tổ chức này hoạt động vì mục tiêu phi lợi

nhuận. Mục tiêu của NGOs là nâng cao chất lượng sống của con người. Vấn đề

môi trường làng nghề vốn là một trong những mối quan tâm của NGOs, họ sẵn

sàng đầu tư rất nhiều tiền vào nhằm cải thiện chất lượng môi trường làng nghề.

Tuy nhiên, các tổ chức này cũng đòi hỏi tính hiệu quả từ những đầu tư của họ.

Trong khi đó, việc giải quyết vấn đề môi trường lại đang là một thách thức với

chúng ta. Nhiều chương trình, dự án đã được đưa ra nhưng việc thực hiện lại

không đạt hiệu quả hoặc chỉ mang tính hình thức. Điều này đã khiến nhiều cơ

hội bị bỏ qua. Đối với khu vực Phường Vạn Phúc, nếu các hộ gia đình sản xuất

tập trung, có khu nước thải tập trung có lẽ đã nhận được những hỗ trợ từ ICETT,

JICA trong việc xây dựng các thiết bị nhằm xử lý nước thải của làng nghề, để

cho nước thải do làng nghề Vạn Phúc thải ra không quá gây ô nhiễm cho môi

trường.

2.4.2.4 Thành lập tổ thu gom rác tự quản:

Trước khi ký hợp đồng với Công ty Môi trường đô thị tại một số thôn tại

Phường Vạn Phúc đã tự tổ chức tổ thu gom rác với mô hình đơn giản

Sơ đồ 2.3  Mô hình tổ thu gom rác tự quản tại Vạn Phúc

Mỗi thôn có một đội vệ sinh có từ 5 – 8 người. Việc lựa chọn các đội vệ

sinh sẽ dựa vào hình thức đấu thầu, đội vệ sinh nào có mức giá phù hợp nhất sẽ

được lựa chọn. Hợp tác xã và Trưởng thôn phối hợp làm công tác quản lý đội vệ

sinh và thu phí vệ sinhcủa các hộ dân. Tiền thu phí được dùng vào việc mua sắm

và sửa chữa các loại dụng cụ thu gom và chi trả cho nhân công làm nhiệm vụ thu

gom rác. Tiền phí được tính dựa trên tổng mức đầu tư dụng cụ và trả tiền công

cho từng đội thu gom chia đều cho các hộ gia đình trong thôn. Do đó mức thu

phí có thể dao động từ 4.000 -5.000đồng/hộ/tháng. Việc thu gom của các tổ vệ

sinh chịu sự giám sát của Hợp tác xã, Trưởng thôn và các tổ chức đoàn thể  và

người dân trong thôn. Cuối mỗi năm lại có các cuộc họp nhằm đánh giá hoạt

động của tổ vệ sinh và xem xét việc có thuê tiếp tổ vệ sinh đó hay không. Rác

sau khi thu gom được tập kết về đúng nơi quy định. Trước đây, khi lượng rác

không lớn thường được xử bằng cách chôn lấp tại chỗ. Tuy nhiên, với sự phát

triển của làng nghề khối lượng rác ngày càng lớn, các địa điểm tập kết rác ngày

càng ô nhiễm. Các thôn đã thuê Công ty môi trường đô thị về thu gom lượng rác

tồn này, dần dần việc thu gom được giao khoán hẳn cho công ty môi trường đô

thị. Nhưng theo đánh giá của người dân thì việc tự tổ chức thành các đội thu gom

hiệu quả hơn, đường làng ngõ phố sạch đẹp hơn. Vậy nên chăng việc tiếp tục xây

dựng lại các tổ thu gom rác tự quản đồng thời phối hợp với công ty môi trường

đô thị nhằm xử lý lượng rác sau khi đã thu gom.

Rác thải từ các hộ

gia đình

Thu gom vận chuyển

bằng xe thô sơ

Bãi rác quy

định

Ngoài ra, Hội phụ nữ, Đoàn thanh niên thường tổ chức vận động các phong

trào xây dựng gia đình văn hóa, xây dựng nếp sống lành mạnh, tổ chức các buổi

dọn vệ sinh khu vực lối xóm.

Người dân có trách nhiệm phát hiện và tố giác các hành vi làm ảnh hưởng

mỹ quan đường phố như đổ rác bừa bãi, đồng thời có thể báo cáo với các cơ

quan chính quyền về các hành vi gây ô nhiễm của các cơ sở sản xuất kinh doanh.